Güneş'in Çekirdeği Kabuğundan 4 Kat Daha Hızlı Dönüyor

Bilim adamları Güneş'in çekirdeğinde bulunan materyallerin hareketi ile ilgili onlarca yıl süren gizemi açıklayacak bir delil saptadı.

Uzmanlar çekirdeğin dönmesinde yerçekimi dalgalarının anahtar bir unsur olabildiğinden uzun zamandır şüpheleniyordu. Ancak 40 yıllık araştırmalara rağmen şimdiye kadar yerçekimi dalgalarının gerçek nedenini bulamadılar. Artık bilim adamları ESA ve NASA'nın Güneş ve Heliosferik Gözlemevini(SOHO) kullanarak düşük frekanslı dalgaların kanıtını buldu ve Güneş'in çekirdeğinin kabuğundan daha hızlı döndüğü ortaya çıktı.

Bernhard Fleck şöyle konuştu:
"Bu son on yılın en büyük bulgusu ve SOHO'nun bütün zamanlarda yapmış olduğu keşiflerinin en iyilerinden biri."

NASA'ya göre bundan önce bilim adamları sadece Güneş'in üzerindeki ses dalgalarını inceleyebildiler. Bu dalgalar, kabuğun altında Güneş materyallerinin sürekli konveksiyonlarından dolayı çok sık oluşur. Bunun yanı sıra yerçekimi dalgaları, ya da g-dalgaları, Güneş kabuğunda belirgin iz bırakmayan sıvı dalgalardır. NASA bu dalgalar için kaldırma kuvvetinin geri çağırım kuvveti (bir cismi ilk durumuna getiren kuvvet, dengeleyici kuvvet) olduğunu açıklıyor.

Côte d'Azur Observatory'den astronot Eric Fossat şöyle dedi:
"Şu ana kadar incelenmiş Güneş salınımlarının hepsi ses dalgalarıydı. Ancak Güneş'te yer çekimi dalgaları da denizdeki inişli çıkışlı ve yatay hareketli dalgalar gibi olmalı. Biz Güneşimizdeki anlaşılması zor g-dalgalarını 40 yılı aşkın süredir araştırıyorduk. Ve daha erken yapılan girişimler bu tespitleri tahmin etmiş olmasına rağmen hiçbiri kesin değildi. Sonuç olarak onların izlerini nasıl açıkça ortaya çıkaracağımızı keşfettik."

Bunu yapmak için araştırmacılar SOHO'nun Düşük Frekanslarda Küresel Osilasyonlar (GOLF) aletininin 16,5 yıllık verilerini analiz ettiler. Farklı analitik ve istatiksel teknikler yoluyla, g-modlarının basınç dalgaları olarak da adlandırılan ses dalgaları üzerinde düzenli bir etkisini fark ettiler.

NASA'ya göre, araştırmacılar Güneş'in içine giden ve kabuğuna geri dönen bir ses dalgasının ne kadar sürdüğünü ölçen p-modu parametresini araştırdı. Ses dalgasının bir seferinin 4 saat ve 7 dakika sürdüğü biliniyor. Onlar, bu parametredeki g-dalgalarının izlerine dayanarak, g-dalgalarının Güneş çekirdeğinin yapısını titrettiğini tespit ettiler.

NASA'ya göre, bulgular çekirdeğin her hafta bir kez döndüğünü; kabuğundan ve ara katmanlarından yaklaşık 4 kat daha hızlı döndüğünü gösterdi. Bu diğer katmanlar, ekvatorda 25 günden, kutuplarda 35 güne kadar dönme periyoduna sahiptir. Bu keşif Güneş'in dönen katmanlarının birbirleriyle etkileşimi ve çekirdeğin yapısı üzerine yeni kavrayışlar sunabilir.

Fossat şöyle dedi:
"G-modları başka yıldızlarda tespit edilmişti ve şimdi SOHO'nun sayesinde en sonunda bizim yıldızımızda da onların ikna edici kanıtlarını bulduk. Kendi Güneşimizin çekirdeğini anlamak ve dönüş hızının ilk vasıtalı ölçümünü elde etmek gerçekten özel. Ancak, on yıllarca süren araştırma sona ermesine rağmen, Güneş fiziğine yeni bir pencere henüz açılıyor."

Güncelleme: 10/11/2017
Kaynak: Cheyenne Macdonald, "Historic discovery of solar seismic waves after 40 year search reveals the sun's core is rotating four times faster than its surface", dailymail.co.uk, çev. Zehra Demirpehlivan, yaklasansaat.com, 01/08/2017