Yapılan yeni bir çalışma, deniz seviyelerindeki ani yükselmenin volkanik patlamaları dikkate değer oranda arttığını gösteriyor.

"Geology" dergisinde yayınlanan çalışmada, son 1 milyon yılı aşkın süredir devam eden iklim değişimi boyunca, kıtasal buzullarda ani erimelerin yaşandığı belirtiliyor. Bu erime, deniz suyu seviyesini yükseltmekte ve sonuç olarak da volkanik patlamaların artmasını tetiklemektedir. Almanya GEOMAR'da(Okyanus Araştırma Merkezi) jeofizik uzmanı ve çalışmanın ortak yazarlarından Mario Jegen:

"Volkanların iklim üzerine etkisinin olduğunu herkes bilir. Ancak bulduğumuz sonuçlar durumun tam tersi olduğunu gösteriyor" diyor.

VOLKANİK DEĞİŞİMLER

Volkanik hareketlerin, iklimi ciddi bir şekilde etkilediği önceden beri biliniyordu. Örneğin, Permian Döneminin sonlarına doğru, aralıksız meydana gelen volkanik patlamalar iklimi soğuttu, atmosferi ve denizleri zehirli gazlarla doldurdu. Neticede kitlesel yok oluşlar gerçekleşti. Jegen ve ekip arkadaşlarının Güney ve Orta Amerika'da okyanus tabanlarındaki çekirdekleri incelemelerinden önce, bazı bilim adamları, iklim değişiminin volkanik patlamalara neden oluşturduğunu düşünüyordu. Okyanus tabanlarındaki incelemeler, Dünya'nın son 1 milyon yıllık iklim tarihine ışık tutuyor.

Dünya'nın yörüngesinde ara sıra meydana gelen kaymalar, gezegenin aniden ısınmasına, buzullarda geniş çaplı erimelere ve deniz seviyelerinde ani yükselmelere sebep oluyor. Araştırma ekibi, okyanus tabanlarında yoğun miktarda tefraya- volkanik kül tabakasına- rastladı. Kosta Rika gibi bazı yerlerde buzulların erime periyodunda diğer dönemlere oranla 5 ila 10 kata kadar yoğunlukta volkanik aktivite izine rastlandı.

Araştırma ekibi bunun nedenini anlamak için bilgisayar modelleri kullandı ve elde edilen bilgileri inceledi. Ekip, iklimde yaşanan değişikliklerin, dünya kabuğunun farklı bölgelerindeki basıncı nasıl etkilediğini şöyle açıklıyor:

Buzullar eridiğinde kıtalar üzerine etki eden basınç azalmakta, deniz seviyesi de yükseldiği için okyanus tabanındaki kabuk üzerindeki basınç artmaktadır. Bilgisayar modellerinden anlaşıldığı kadarıyla, Dünya kabuğunun üzerindeki basıncın değişimi, volkanik hareketlerin artmasına neden olmaktadır.

Jegen'in belirttiğine göre, genel olarak toplam eriyen buz miktarındansa, buzdan erimeye geçiş hızı volkanik patlamaların şiddetli bir şekilde artmasına neden oluyor. Jegen:

"Bu teori geçerli olsa bile, günümüzdeki iklim değişiminin, mevcut volkanik patlamaları sıklaştırdığını söyleyemeyiz. Çünkü iklim değişir değişmez volkanik aktiviteler başlamıyor. İnsan kaynaklı iklim değişiminin volkanlar üzerinde bir etkisinin olup olmadığı anlamak da oldukça zor. Burada 2500 yıllık bir gecikme zamanı olduğunu tahmin ediyoruz. Eğer iklim değişirse, gelecek 1000 yılda nelerin olabileceğini tahmin bile edemezsiniz."

Güncelleme: 06/02/2013
Kaynak: Tia Ghose, "Climate Change May Increase Volcanic Eruptions", LiveScience, çev. Ayşegül Kesmez, yaklasansaat.com, 2/1/2013.