Dünya Süper Güneş Fırtınalarının Tehdidi Altında!

NASA'ya bağlı Güneş Dinamikleri Gözlemevinin yakaladığı bu görüntü, 16 Nisan 2012’de Güneş'te meydana gelen patlamayı gösteriyor. Resmi büyültmek için üzerini tıklayınız.

İngiliz Hükümetine Bağlı Araştırma ve Teknoloji Ajansı RAL Space'den Mike Hapgood, teknolojiyi mahvedebilecek büyük çapta Güneş fırtınalarına hazırlıklı olunması gerektiğini bildirerek insanlığı uyarıyor. Hapgoog, şöyle açıklıyor:

"Güneş'te meydana gelen güçlü patlamalar, Dünya'daki şiddetli jeomanyetik fırtınaları tetiklemişti. Bunlar tekrar olacak. Ancak bunları tahmin edebilme imkânımız ve bunların doğuracağı en kötü sonuçlara karşı önlemimiz şuan yetersiz durumda. Enerji nakil hatları şebekelerinin ve uydu navigasyon sistemlerinin inkıtaya uğraması da beklediğimiz kötü sonuçlar arasında yer alıyor."

RAL Uzay Doğa Grup Başkanı Hapgood, "Nature" dergisinin Nisan sayısında yayımlanan bir yorumunda şöyle söylüyor:

"Uzay ikliminin olası aksamaları ve onların etkileriyle ilgili daha fazla bilgiye ihtiyacımız var. Ve bu bilgiyi de süratle geliştirmemiz gerekiyor."

YIKICI FIRTINALAR

Bizi endişelendiren Güneş fırtınaları, aslında  "Taçküre kütle atım(TKA)"larıdır. Taçküre kütle atımı, Güneş plazmasıyla yüklü, saatte 3 milyon mil yahut 5 milyon kilometre yahutta daha büyük hızla uzaya fırlayan devasa bulutlardır. Yeryüzünü vuran TKA'lar çok yüksek miktardaki enerjiyi gezegenin manyetik alanına enjekte ederler. Bu manyetik alan; GPS sinyalleri, radyo iletişimleri ve enerji nakil hatları şebekelerinde günlerce süren aksamalara yol açan potansiyel yıkıcı fırtınalar oluşturur. Aslında yakın zamanda Dünya bu etkilere şahit oldu. 1989 yılı Mart ayında, bir TKA, Kanada'nın en büyük eyaleti Quebec'te, kışın 5 milyon Kanadalıyı karanlıkta bırakan bir elektrik kesintine sebep olmuştu. Kesinti, ortalama 2 milyar dolar zarara ve iş kaybına yol açmıştı."

Aslında TKA'lar, yukarıda söylediklerimizden çok daha fazla zarara sebebiyet verebilirler. "Carrington Olayı" olarak bilinen büyük bir atım, 1859 yılında Dünya'yı vurmuş, telgraf dairelerinde yangınlara neden olmuştu. O günlerde dünya, teknolojik anlamda daha kötü sonuçlara dayanabilecek kadar gelişmiş değildi." Hapgood, şu açıklamaları yaptı:

"Eğer 'Carrington Olayı'nı tekrar yaşayacak olursak, teknolojik sistemdeki çökmeler gibi ekonomik ve sosyal alanlarda da kargaşaların birkaç gün süreceğini zannediyorum. Örneğin; birçok ülkede yerel enerji nakil hatları şebekelerinde aksamalar, navigasyon ve zaman ayarında kullanılan GPS sinyallerinin geniş çapta kaybı, komünikasyon sistemlerinde aksamalar, uzun mesafeli uçuşların durdurulması da beklenen sonuçlar arasındadır. Böyle bir fırtınanın yol açacağı kısa süreli problemler, kıyaslandığında, uzun süreli etkilerinin yanında sönük kalabilir. Dünya'nın birçok bölgesinde felaketten sonra yenilenmenin uzun zaman alma ihtimali beni korkutuyor. Son birkaç on yılda, günlük hayatımızda teknolojiye daha da bağımlı hale geldik. Evlerimize temiz su pompalayan elektrik, istediğimiz zaman evimize gelen yiyecekler, ATM'ler vs. bir dizi sistemin ani çökmesiyle nasıl başa çıkacağımızı biliyor muyuz?

"Bu konu, politika ve endüstri çevreleri ile bilim adamları arasında ilgi görmesine rağmen, şu an teknolojimiz jeomanyetik fırtına oluşturan büyük bir TKA'ya karşı savunmasız durumda.
Amerikan Hükümetine bağlı Uzay Hava Tahmin Merkezi(SWPC), günümüzde güçlü jeomanyetik fırtınaların uyarısını, % 50 doğrulukla 10 ila 60 dakika öncesinde yapabiliyor."

Uzay Hava Tahmin Merkezi(SWPC)nden bilim adamları ve diğer uzay-meteoroloji uzmanları, birkaç uzay aracının yaklaşmakta olan TKA'lar hakkında yaptıkları gözlemlere güveniyor. NASA'nın Gelişmiş Bileşim Kaşifi (ACE) ve Güneş Dünya İlişkileri Uydusu (STEREO) ile NASA/Avrupa Uzay Ajansı, Güneş ve Heliosferik Gözlemevi (SOHO) incelemeleri, TKA'lar hakkında bilgi veriyor.

Hapgood; elektrik, havacılık ve ekonomiyi de içine alan diğer hassas endüstrilerin, ileride olacakları dikkate almalarını ve 1000 yılda bir gerçekleşen bu devasa fırtınaya karşı önlem almaları gerektiğini söyleyerek sözlerini şöyle bitiriyor:

"Fakat Güneş fırtınalarına karşı tedbir almak çok zor. Çünkü bilim adamları, fırtınanın hangi bin yılda bir gerçekleştiğini bilmiyorlar. Bu tür geniş çaplı olaylar hakkında veri toplamak da oldukça zordur. Fakat, son bir asır yahut daha eskiye dayanan gözlemleri içeren verileri analiz etmek bilim adamları için iyi bir fikir olabilir."

Hapgood; güçlü Güneş fırtınalarını, büyük depremler ve volkanik patlamalar gibi nadir gerçekleşen, potansiyel yıkıcı olaylar olarak görmeye çağırıyor.

"Güneş fırtınaları çok nadir gerçekleştiğinden dolayı bireysel tecrübeler bu fırtınaları anlamada yeterli değil. Dolayısıyla tüm insanlık bunları görmezden geliyor. Bu olaylar bir gün olacak."

Güncelleme: 01/06/2012
Kaynak: Mike Wall, "Earth Unprepared for Super Solar Storm", space.com, çev. Meryem Bayrakçı, yaklasansaat.com, 18/04/2012.