Devasa İzlanda Volkanı Avrupa Buzul Çağını Tetikleyecek

Japonya'da meydana gelen büyüklüğü 9 olarak değiştirilen deprem ve oluşan tsunaminin resmi bilançosu, 1647 ölü ve 1720 kayıp olarak açıklandı. Depremin ardından şimdi de ülkenin güneybatısındaki bir volkan, kül ve taş püskürttü. Kyushu adasındaki 1420 metre yükseklikteki Shinmoedake volkanı, 52 yıl sonra ilk kez ocakta uyanmıştı. Depremden sonra yeniden faaliyete geçen Schinmoedake'ye ulaşımın kısıtlandığı belirtiliyor.

Endonezya'nın en aktif volkanlarından biri de faaliyete geçti. Endonezya, Büyük Okyanus'taki, volkanlar ve fay hatlarının yoğun olduğu "Ateş Çemberi" olarak tabir edilen bölgede bulunuyor. Sulavesi adalar zincirindeki Siau'da bulunan 1784 metre yükseklikteki Karangetang yanardağı lav ve gaz püskürtmeye başladı.

2010'da patlayan ve Avrupa boyunca tahribata neden olan Eyjafjallajokull buzul volkanını gölgede bırakabilecek olan İzlanda'daki Baroarbunga volkanı patlamaya hazır.

Kuzey ada ülkelerinden fışkıracak olan yanardağ, dünya genelindeki jeofizikçilerin nefeslerini tutarak neler olabileceğini beklemelerine yetiyor. Tüm dünya, Avrupa'yı ateşleyen Eyjafjallajokull yanardağının sert etkilerini hayretle izlemişti. Yanardağ patlaması, milyarlarca dolar kayba, Avrupa hava yollarında felce, gıdada ve diğer ticari mallarda zirve fiyatlara neden olmuştu. Uzmanlar şimdiki yanardağın patlamasının ise çok, çok daha kötü sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıyor.

İzlanda Üniversitesi jeofizik mühendisleri, İzlanda buzullarının geniş yer kapladığı Vatnajökull alanında sismik faaliyetlerde önemli artışların görüldüğünü belirttiler. Temel lav hattı üzerinde duran ve İzlanda'nın ikinci en büyük volkanı olan Bardarbunga'nın patlaması ile ilgili deprem silsilelerinin işaretleri mevcut.

Adada volkanik olayların en çok yaşandığı alan, 2011 km yüksekliğe sahip tabakalı yanardağ olan Baroarbunga'dır. Tamamen buzullarla kaplı olan devasa volkanın krater yüzeyi 111,37 km²dir.

BAROARBUNGA PATLARSA GÖKYÜZÜ AYLARCA KARARACAK

Baroarbunga'nın, 1477'de Kuzey Avrupa'daki iklim dalgalarını değiştiren ve aylarca gökyüzünü siyaha boyayan son patlaması korkunçtu. Devasa patlama, 10,000 yıl içindeki en geniş lav akıntıları meydana getirdi ve kayda değer şekilde İzlanda'nın kara kütlesini genişletti.

Uzmanlar, volkanın şimdiki aktivitelerinin 1477 yılındaki patlamayla eşit şekilde sonuçlanmasının, tüm İskandinavya, Kuzey Rusya ve Avrupa'nın büyük çoğunluğunun ani bir şekilde terk edileceği anlamına geldiğini belirtiyor. İngiltere ise boğucu volkanik tozlar, kum taşları ve zehirli kızgın gazlarla çarpılacak. Ticaret durma noktasına gelecek; gökyüzü haftalarca belki de aylarca siyaha boyanırken, tarım da bu durumdan şiddetli bir şekilde etkilenecek.

Cornell Üniversitesi'nden astronom Carl Sagan, volkanik patlamanın sonuçlarını nükleer kışın bir parçası olan küresel soğuma yönüyle değerlendirdi. Kaliforniya Stanford Üniversitesi bilim adamlarından ve Britanya'nın tanınmış Kraliyet Derneği jeo-mühendislik grubu üyelerinden Ken Caldeira, durumu şöyle açıklıyor:

"Volkanik patlama sonucu stratosfere püsküren tozlar, ışığı uzaya geri yansıtarak Dünya'nın soğumasına neden olur. Bu basit süreç, geçmişte birçok ulusların açlıktan ölmesine neden oldu. Atmosferde asılı kalan volkanik gazlar ve tozlar, Dünya'nın bir dereceye kadar soğumasına neden olur. Bu durum da bitkilerin yeşerme mevsimlerinin kısalmasına ve olgunluk dönemlerine erişememelerine neden olur."

Büyük korku içinde olan yanardağ uzmanları, yer kabuğu hareketleriyle ilgili bölgeden tam olarak doğru bilgiler alamıyorlar. Bir İzlanda kanalında volkanın patlamasının tüm şehri ve Kuzey Yarımküreyi tehdit ettiği ile ilgili konuşan Einarsson, durumu şöyle belirtiyor:

"Ülke genelindeki en aktif alan burasıdır. Son günlerdeki sismik hareketlerden anlaşılacağı üzere lavların yavaşça arttığına dair hiçbir şüphe yok. Şehrin tam ortasında olan ve çoğu alanı buzullarla kaplı yanardağda, depremin derinliklerini ölçmek çok zor; daha doğru ölçümlere ihtiyacımız var."

İNGİLTERE VE BAROARBUNGA'DA BUZUL ÇAĞI

Son 12 ayda, eli kulağında olan buzul çağı hakkında uyaran bilim adamlarının sayısı giderek artıyor. Bunlardan kimisi, mini bir buzul çağı yaşanacağını iddia ederken; diğerleri büyük bir buzul çağı ile karşılaşılacağını düşünüyor.

Tam olarak anlaşılmayan birçok faktör buzul çağına neden olabilir. Fakat bilim adamları iklimi yöneten herhangi bir şeyden daha çok Güneş'in aktiviteleri, Dünya'nın çekirdeği, volkanik hareketlenmeler ve atmosferdeki suyun buharlaşması konularında ortak görüşteler. Dünya'nın acılı titremelerine NASA şunları ekliyor:

"Güneş'in 2012'den sonra uzun bir soğuma periyoduna girmesi ve soğumanın 30 ila 50 yıl arasında bitmesi bekleniyor."

Bir zamanlar jeofizikçiler, bir buzul çağının başlamasını yüzlerce hatta binlerce yıl sonra beklerken son birkaç yılda ortaya çıkan kanıtlarla dünyanın buzul çağına girmesinin bir on yıl içerisinde olabileceği düşünülüyor.

İzlanda'daki Baroarbunga volkanı gibi patlamaya hazır devasa volkan olayları havayı alevlendiriyor ve soğuyan hava daha fazla yayılarak süreci hızlandırıyor. Eğer uyanmakta olan volkan 15. yy'daki gibi patlarsa, İngiltere uzun bir soğuma dönemine girer. Thames nehri buzlar içinde kalır ve 2010'dan 2011'e geçişteki kıştan daha kötü bir hal alabilir. Birçok Britanyalı yaşamak için buraları terk etmek zorunda kalabilir.

Ancak eğer Baroarbunga yanardağı patlarsa hele de bu patlama çok şiddetli olursa, İngiltere ve Kuzey Avrupa'dan çok daha fazlası acı çeker. Dünya'daki herkes zarar içinde olur.

Güncelleme: 14/03/2011
Kaynak: Terrence Aym, "Gigantic Icelandic Volcano could Plunge Europe into İmmediate Ice Age", helium.com, çev. Ayşegül Koç, yaklasansaat.com, 11/02/2011.