Bakteriler Koku Alıyor

Bakteriler, çoğu kötü kokunun sebebi olarak bilinir. Fakat bilim insanları şimdi bu en basit yaşam formunun aslında koku duyusuna sahip olduğunu ortaya çıkardı.

Newcastle Üniversitesi'ndeki bir deniz mikrobiyoloğu ve ekibi, bakterilerin havadaki koku oluşturan kimyasalları, örneğin amonyağı algılayabilen moleküler bir burunları olduğunu keşfetti.

Biotechnology dergisinde yayımlanan çalışmada, bakterilerin çevredeki diğer rakip bakteriler tarafından üretilen havadaki uçucu kimyasalları nasıl hissettikleri ve kokularını nasıl alabildikleri gösterildi.

Newcastle Üniversitesi'nin Dove Deniz Laboratuvarı'ndan Dr. Reindert Nijland'ın araştırması, aynı zamanda bakterilerin bu kokuya biyofilm, üreterek tepki verdiğini de gösterdi.

Biyofilm, kalp kapakçığı, yapay kalça ve hatta göğüs implantları gibi tıbbi implantlarda en önemli enfeksiyon nedenidir. Aynı zamanda biyokirlilik olarak bilinir ve gemileri yavaşlatması ve yakıt israfına yol açması nedeniyle deniz taşımacılığında her yıl milyonlarca dolarlık maliyete neden olur.

Dr. Nijland elde ettikleri bulguların, biyofilmlerin nasıl oluştuğuna ve insanlığın yararına kullanılabilir hale gelmeleri için ne yapılması gerektiğini anlamaya yardımcı olabileceğini, bir sonraki adımın ise bakterilerdeki, kokuyu algılayan ''burnun'' ya da ''algılayıcı''nın tanımlanması olacağını söylüyor.

Bu son keşif, bakterilerin beş duyudan dördüne sahip(ışığa reaksiyon verme-görme, temasa bağlı gen anlatımı-dokunma, çevredeki kimyasallara ve toksinlere doğrudan temas yoluyla tepki gösterme-tatma ve havadaki kimyasallara tepki gösterme-koklama) olduğunu gösteriyor.

Bacillus subtilis

Nitrojenin en basit kaynaklarından olan amonyak, bakterilerin çoğalması içinde önemli bir besin. Araştıma ekibi, toprakta yaygın olarak bulunan rakip iki bakteriyi (Bacillus subtilis ve B. licheniformus) kullanarak, her iki türün de havadaki amonyağa tepki olarak biyofilm oluşturduğunu ve iki bakteri kolonisi arasındaki mesafe arttıkça bu tepkinin de azaldığını tespit etti.

Dove Deniz Laboratuvarı'ndan projenin danışmanı Prof. Grant Burgess, bu çeşit bir tepki hareketinin tetikleyicisini anlamanın çok büyük önem taşıdığını söylüyor. Koku duyusunun maya ve cıvık mantarlar gibi bir çok organizmada gözlendiğini, fakat kendi çalışmalarının ilk defa basit bakterilerde koku duyusunun varlığını gösterdiğini ekliyor.

Bunun henüz yeni bir gözlem olduğuna ve hala yapılması gereken çok şey olduğuna dikkat çekiliyor. Fakat karmaşık bakterilerin birbirleriyle iletişim kurmak için kullandığı yolların sayısının nasıl arttığını göstermesi açısından da önemli bir adım olduğunu söylüyor Prof. Burgess. Bakteriyel enfeksiyonların her yıl milyonlarca insanı öldürdüğünü ve bakteri düşmanlarımızın birbirleriyle nasıl iletişim kurduklarını keşfetmenin, aramızdaki savaşı kazanmamızda önemli bi adım olduğunu belirten Prof. Burgess, bu araştırmanın bugüne kadar bakterilerin iletişim biçimlerinin bilinmeyen yönleri için ipucu verdiğini söylüyor.

Güncelleme: 06/09/2010
Özlem İkinci, Bilim ve Teknik, Eylül, 2010