Hayatın Kaynağı Su: "Sırlarla Dolu!"

Su, hayatımızın, diriliğimizin ilk yapı harcı. Renksiz, kokusuz, tatsız madde. Tatsız dedik ama, onsuz hayatın ne tadı ne imkanı kalır. Bütün tatlı maddelerin tadı, suyun etkisiyle şekillenir. Suda adeta acayip sırlar gizlidir. İnsanın, ¾’ü su. Aynı şekilde Dünya'nın da, ¾’ü su. Sanki insan, Dünya'nın küçük bir kopyası.

SU ATEŞE DÜŞMAN: HİDROJEN VE OKSİJENİ YANICI

Su, tam anlamıyla ateşe düşman olarak bilinir. Oysa ki hidrojen bir yanıcıdır ve yanmayı sağlayan da oksijendir. Bu ilginçliğe rağmen su, kolay kolay bileşenlerine ayrışmaz. Ancak çok özel kimyasal olaylarla ve yaklaşık 1300°C ısıda ayrışır.

Şimdi, suyun fiziksel bir özelliğine göz atalım: Katı cisimler, erirken hacimlerini büyütürler. Yalnızca su, buz halinden sıvı haline geçerken hacmini küçültür.

SU DİPTEN DONSAYDI: SUDAKİ TÜM CANLILAR ÖLÜRDÜ

Diğer maddelerin tersine işleyen bu durum, nelere sebep oluyor acaba? Su soğuyup buz haline gelirken, 1/10 oranında büyür. Yoğunluğu ise 0.92 gr/cm3'e düşer. Buna paralel olarak basınç ta artar. Dolayısıyla buz hafiflemiş olur. Hafiflediği için de, suyun üzerinde yüzer. Üstleri donan deniz ve göllerin alt kısımlarında ise +4°C de su vardır. Buzlarla kaplı yüzeyin altında, hayat devam etmektedir. Halbuki donma, diğer sıvılarda olduğu gibi dipten başlasaydı, sudaki bütün canlı varlıklar, su ile beraber donarak veya donan buz arasında kalarak öleceklerdi.

Suyun bir başka fiziksel özelliğine bakalım: Katı cisimler ısınınca erirler. 1 gram katı cismin erimesi için gerekli ısıya, o cismin erime ısısı denir. Buz su haline gelirken gram başına 80 kalori ısı alır. Bu, suyun katı hali olan buzun erime ısısıdır. Tersine, su donarken gram başına 80 kalori vererek buz olur. Diğer bütün cisimlerin erime ısıları, suyun erime ısısı olan 80 kalori yanında çok küçüktür.

SU KIŞIN HAVAYI ISITIR: YAZIN SOĞUTUR

Suyun bu farklılığının yaşam üzerindeki etkisini öğrenmek ister misiniz ? Kışa doğru havalar soğumaya başlayınca, yaşamak güçleşir. İşte bu sıralarda, sular donmaya başlar. Bu esnada, her bir gram su havaya 80 kalori ısı hediye ederek donar. İşte bu ısı, kışın havanın fazla soğuyarak; bitki, hayvan ve insanların toptan ölümüne sebep olmasına engel olur. Baharda ise, bu durum tersine işler. Yani sıcaklarda, her gram buz erirken, 80 kalori ısı almakta. Böylece havayı serin tutmaktadır. Türkiye'nin toprak altındaki bütün kömürünü bir kışta yaksanız, yağmurun ülkemize verdiği ısıyı elde edemezsiniz.

KAYALARI TOPRAĞA: SU DÖNÜŞTÜRÜR

Kayaların, ayrışarak toprağa dönüşmesinde, en önemli görev suya verilmiştir. Çünkü su, granit gibi sert ve aşınması yüzyıllarca süren kayaların, kılcal çatlaklarına nüfuz ederek donmaktadır. Bu donma işlemi sonucunda, çatlamalar ve ayrışmalar meydana gelmektedir. Daha sonra, canlı varlığına dayanak teşkil eden su-toprak-hava üçlüsünden, toprak oluşmaktadır. Bunların yanısıra, suyun maden tuzlarını eriterek, maden sularını ve şifalı su kaynaklarını oluşturması, onun önemli özelliklerindendir.

Güncelleme: 25/04/2008
Kaynak: "Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi", Sayı: 419. Yrd. Doç. Dr. Kasım Yenigün.