Evrendeki "Kayıp Madde"nin Yarısı Keşfedildi

Bu görüntü, milyarlarca yıl öteden gelen "kuasar ışıkları"nı gözleyerek; Hubble Uzay Teleskopu'nun nasıl baryonik, ya da "kayıp madde"yi araştırdığını gösteriyor.

Astronomlar, uzayın derinliklerinde "kayıp madde" buldular. Astronomlara göre bu "kayıp madde", ağ yapısına benzer bir şekilde lifler(filamentler) halinde dizilip, evrenin omurgasını oluşturuyor.

Araştırmacılara göre; hidrojen ve oksijen atomlarının eterik dizisi, bilim insanlarının orada olması gerektiğini bildikleri halde; açıkca evrende göremedikleri maddenin yarısının nedenini izah edebiliyordu.

Bilim insanları, görebildiğimiz galaksileri ve yıldızları meydana getiren maddeden çok daha fazlasının, evrende var olduğunu uzun zamandır biliyorlardı. Evrende yalnızca görünen baryonik madde; yani atomları oluşturan proton ve nötronlar yoktur. Aynı zamanda, çok miktarda görünmez karanlık madde de vardır.

Şimdi kayıp baryonik maddenin, yaklaşık yarısı bulundu. Yani, Dünya yörüngesindeki Hubble Uzay Teloskobu ve NASA'ya ait FUSE(Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer) tarafından gözlenebildi.
Kolorado Üniversitesi'nden Mike Shull:

"Şimdi, evrenin omurgasını meydana getiren, 'ağ benzeri bir yapı'nın hatlarını gördüğümüzü düşünüyoruz" dedi.

Mike, The Astrophysical Journal'da, bu çalışmanın yayınlanmasına öncülük etmiştir. Madde, galaksiler arası boş uzaya, aşırı ısınmış oksijen ve hidrojen olarak yayılıyor. Bir kuasarın gözlemlenmesi sırasında; kuasarın ışığının, ince bir sis içinde ışığını yayan bir deniz fenerinden yayılıyormuşcasına, karanlığın içinde görünmez olduğu gözlendi. Shull, kayıp maddeyle ilgili şunları söylüyor:

"O, örümcek ağı benzeri bir şeydir. Örümcek ağının çekimi, bizim gördüğümüz şeyi üretiyor. O, çok ince ve onun bir kısmı, neredeyse milyon dereceye varan sıcaklıkta bir gazdan oluşuyor."

Shull'a göre burada karanlık madde devreye giriyor ve gazın ısısını yükseltiyor. Shull, sözlerine şöyle devam ediyor:

"Kara maddenin çekim gücü var, gazı içeriye çekiyor. Sonik patlama diye isimlendirdiğimiz şok dalgalarına bu madde sebep oluyor. Bu şok, gazı, bir  milyon dereceye kadar ısıtıyor. Bu da maddenin görünmesini daha da zorlaştırıyor. Oksijen atomları, yalın bir şekilde, iyonikleşmiş bir formdadır. 8 elektronun beşi kaybolmuştur. Bu haldeyken yaydığı mor ötesi bir ışık tayfı sayesinde, Hubble ve FUSE'nin içindeki araçlar tarafından farkediliyorlar.

"Galaksiler, maddenin bu lif gibi olan ağları üzerinde oluşmuştur. Öyleyse, geniş bir perspektif ile galaksilerin dağılımına baktığımızda; onların tamamen tekdüze olmadığını görüyoruz. Galaksiler, katmanlar ve lifler içinde yayılıyorlar."

Shull ve arkadaşları, bu hidrojen ve oksijen ağlarının, görünür ışıkta görülebilmesi için; çok sıcak, X-ışınlarında gözlenebilmesi için ise, çok soğuk olduğunu söylüyorlar. Araştırmacılar, bazı belirsiz cüce galaksilerin veya madde demetlerinin, bu yapılar içinde galaksileri oluşturabileceğini belirtiyor.

Güncelleme: 29/05/2008
Kaynak: Will Dunham, Xavier Briand, "Missing Matter Found in Deep Space", sciam, Çev.Şerife Bayraktar, 20/05/2008.