"Karanlık Enerji" Evrende Ne Yapıyor?

Galaksilerle ilgili binlerce yeni araştırma, bugün galaksilerin, karanlık enerjinin inanılmaz gücüne rağmen, birlikte kümeler oluşturmaya çalıştığını gösteriyor.

Bilim adamlarının, kümeleşmeyi engelleyen gücü ölçebilmeleri ve bu gizemli gücün doğasını açıklamaları, bir araştırma konusudur. Bilim adamları, 1998 yılında karanlık enerji diye isimlendirdikleri esrarengiz itici bir gücün varlığını iddia etmişlerdi. Süpernova gözlemlerine göre; evrenin, giderek artan bir hızla genişlemesini, bu karanlık enerjiyle açıklıyorlardı.

KARA ENERJİ ZAMANLA DEĞİŞİYOR MU?

O zamandan beri araştırmacılar, karanlık enerjinin ne olduğunu keşfetmek amacıyla, bu enerjinin özelliklerini daha kesin bir şekilde ölçümlemeye çalışıyorlar. Muhtemel açıklamalar, kuantum fiziğinde değişen enerji alanlarını ve görülmemiş olağanüstü uzaysal boyutların etkilerini içeriyor. Bazı senaryolara göre ise kara enerjinin kuvveti, zamanla değişiyor.

İtalya'daki Brera Astronomical Rasathanesi'nden Guzzo tarafından yönetilen bir çalışma, araştırmacıların, farklı teoriler arasında doğru karar vermelerini kolaylaştırabilir. Onlar, Büyük Patlama'dan beri, galaksilerin hareketinde kara enerjinin, farklı zamanlarda bir etkisinin olup olmadığını görmek istiyorlardı.

GENİŞLEME VE KÜMELEŞMEDE: KARANLIK ENERJİNİN ROLÜ

Genellikle galaksiler, evrenin genişlemesinden dolayı birbirlerinden uzaklaşıyorlar. Ancak aynı zamanda birbirlerine uyguladıkları çekimden dolayı, ekstra küçük hareketlere de sahipler. Örneğin; tek bir galaksinin, büyük galaksi kümelerinin içine düşmesi gibi.

Karanlık enerjinin, galaksilerin hareketlerini etkilediği kesin olarak kanıtlanamasa da, karanlık enerjinin, zaman geçtikçe kümeleşme hızını daha fazla yavaşlattığı anlaşılıyor. Görünüşe bakılırsa, modern evrende galaksiler, uzayın çok hızlı genişlemesinden dolayı, birlikte gruplaşmak(kümeleşmek) için daha sert mücadele vermeli. Maalesef, ölçümlerdeki belirsizlik, farklı karanlık enerji çeşitlerini birbirinden ayırmayı zorlaştırıyor.

KARANLIK ENERJİYİ ARAŞTIRMAK ZOR

İtalyada, Roma Üniversitesi'ndeki ekibin bir üyesi olan Enzo Branchini, New Scientist'e şu bilgileri veriyor:

"Biz gelecekte araştırmaların, daha geniş bölgeleri kapsayacağını ve daha fazla sayıda nesne kullanılacağını düşünüyoruz. Bu metodu, kara enerjinin özelliklerini-yapısını (doğasını) ve miktarının sınırlarını belirleyebilmek için kullanabileceğimizi düşünüyoruz."

Guzzo'nun ekibinden olmayan, Princeton Üniversitesi'nden Michael Strauss ise şöyle diyor:

"Bu çalışma, bilim adamlarına, karanlık enerjinin sırrını ortaya çıkarmak için yeni bir yol sunuyor."

Diğer teknikler, çok sayıda uzak süpernova gözlemlerini sürdürüyor ve evrende kendini tekrarlayan galaksi yapılarını inceliyor. Strauss, karanlık enerji özelliklerini saptamak konusunda, hangi tekniğin en iyi olduğunu bilmenin zor olduğunu dile getirerek, sözlerini şöyle bitiriyor:

"Karanlık enerji hakkında pek bir şey bilmediğimizi göz önüne alırsak, çözüme ulaşacak deneyi bulmak biraz zor. Şüphesiz zor bir oyun olacak."

Güncelleme: 02/05/2008
Kaynak: "Dark Energy Makes Galaxies Keep Their Distance", newscientist, çev. Şerife Bayraktar, 30/01/2008.