Sulak Alanlar Yok Ediliyor: Sera Gazı Artıyor
Brezilya'nın Cuiaba kentinde, 21-25 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirilen, 8. INTECOL Uluslararası Sulak Alanlar Konferansı'nda, 28 ülkeden yaklaşık 700 uzman bir araya geldi.
Dünya'nın, en çok tehdit altındaki ekosistemleri arasında yer alan sulak alanlar; atmosferdekine yakın miktarda karbonu tutuyor. Bu alanların buharlaşma ve insanlar tarafından tahribi sonucunda yok olması, sulak alan kaynaklı karbonun, atmosfere sera gazı olarak karışmasına yol açabilir.
SULAK ALANLAR: SERA GAZLARINI TUTUYOR
Dünya'nın, giderek artan sıcaklığı; sulak alanlardaki suyun buharlaşmasını ve bu alanlarda tutulan organik maddelerin, bozulma hızını arttırıyor. Diğer yandan da, sulak alanlar için önemli kaynaklar olan buzulların ve yağışın azalmasına yol açıyor. Organik maddelerin, yetersiz oksijen nedeniyle, yavaş bozulduğu sulak alanlar, karbonu yıllar boyunca bünyesinde tutuyor. Sulak alanların, 771 milyar ton sera gazını (CO2 ve CH4) tuttuğu tahmin ediliyor ki; bu, atmosferdeki toplam karbondioksite denk bir miktar.
Bilim insanları, sulak alanların azalmasının sürmesi durumunda, tahrip edilen alanlardaki karbon salınımının, küresel ısınmayı önemli ölçüde arttıracağından korkuyor. Mato Grosso Federal Üniversitesi (UFMT) Rektörü Prof. Dr. Paulo Speller, kurutulmuş tropikal bataklık ormanlarından, yılda hektar başına 40 ton, kurutulmuş turbalıklardan ise, hektar başına 2,5-10 ton karbon salınımı olduğunun tahmin edildiğini söylüyor.
DÜNYA'DA: SULAK ALANLAR YOK EDİLDİ
Geçen yüzyılda Dünya'daki sulak alanların %60'ı, Avrupa'dakilerinse yaklaşık %90'ı, başta tarım amaçlı kurutma olmak üzere; kirlilik, baraj, kanal ve su kuyusu yapımı, kentsel kalkınma ve turba çıkartma gibi nedenlerle yok edildi. Türkiye'nin Önemli Doğa Alanları kitabında Dr. Uygar Özesmi'nin belirttiğine göre; Türkiye, sulak alan açısından çok zengin bir ülke. Buna karşın, geçen yüzyıldaki yanlış uygulamalar, özellikle kurutma çalışmaları nedeniyle, bu alanların yarısı (-1,5 milyon hektar) ya geri dönüşsüz olarak tahrip olmuş ya da doğal yapısı bozulmuştur.
Max-Planck Evrimsel Biyoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Wolfgang Junk, iklim değişiminin; sulak alanlar üzerindeki etkisinin, yerel düzeydeki kötü yönetimin neden olduğu tahribatla karşılaştırıldığında çok küçük olduğunu; sulak alanları korunmanın, zarar görmüş alanları iyileştirmeye çalışmaktan çok daha ucuza mal olacağını belirtiyor.
DÜNYA'NIN GELECEĞİ: SULAK ALANLARIN KORUNMASINDA
Konferansa katılan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Başyardımcısı ve Birleşmiş Milletler Üniversitesi Rektörü Konrad Ostenvalder, geçmişte, insanların sulak alanları sıklıkla çözülmesi gereken bir sorun olarak gördüğünü ve aslında gezegenimizin sağlığı için gerekli olan sulak alanlara karşı, bulduğumuzu sandığımız kurutmak gibi çözümlerin, asıl sorun olduğunu söylüyor.
Sulak alanların, su kaynaklarının düzenlemesi ve depolanmasındaki rollerinin yanı sıra, suyu organik kirleticilerden arıtma, sel ve erozyondan koruma, besinlerin geri dönüşümü ve tortu birikimini sağlama gibi birçok önemli işlevi var. Ayrıca sulak alanlar, zengin besin kaynakları ve çok çeşitli habitatlarıyla, biyoçeşitlilik açısından yağmur ormanları ve mercan resifleriyle karşılaştırılabilecek ölçüde zengin bölgeler.
8. INTECOL Uluslararası Sulak Alanlar Konferansı'nda konuşmacılar, sulak alanların etkin bir biçimde korunması için havzanın tümünü kapsayan, uzun dönemli karmaşık planlara ve sıklıkla ülkeler arasında yapılacak anlaşmalara gerek duyulduğunun altını bir kez daha çizdi.
Güncelleme: 28/09/2008
euraklert.org, dogadernegi.org, (Murat Gülsaçan, Bilim ve Teknik, Eylül 2008) |
