Karadeliğe Yaklaşan Yıldız: "Çekilirken Patlıyor" 

Yıldızlar, karadeliğe çok fazla yaklaştıklarında, ölümleri bundan önce zannettiğimizden çok daha vahşi olabilir. Çünkü yıldızlar, sadece karadeliğin dev çekim gücü tarafından, koparılıp-çekilmekle kalmıyorlar; aynı zamanda da bu çekim işlemi sayesinde yıldızlar, kendilerini içeriden çatlatacak bir nükleer patlamayı başlatabiliyorlar.

Bilim adamları, uzun süreden beri, milyonlarca hatta milyarlarca Güneş ağırlığındaki dev karadeliklerin, çok yakınlarına gelen yıldızları yutabileceğini anlamış bulunuyorlar.

Karadeliğin çekimi, yıldızın kendisine en yakın olan uç kısmında daha yoğundur. Yıldız, bir kere karadeliğe yeterince yaklaştı mı, karadeliğin dakikalar veya saatlerce süren çekim periyotları başlar ve yıldızın her tarafında eşit olmayan koparılıp, ayrılma gerçekleşir.

Şimdi iki fizikçi, yıldızın, kendisini yok etme riskiyle karşı karşıya kalmasının sebebinin, yalnızca dengesiz çekimler olmadığını söylüyor. Bununla birlikte, dengesiz kuvvetlerin zorlaması sonucu, yıldızın kendisini yokedebilecek güçte bir nükleer patlamayı tetikleyebileceği gerçeğini de dile getiriyorlar.
Matthieu  Brassart  ve Jean  Pierre, dev bir karadelik tarafından yutulan yıldızın, son anlarıyla ilgili bir  bilgisayar simülasyonu hazırladı.

Karadeliğe Çekilirken Yassılaşıyor

Yıldız, karadeliğe yeterince yaklaştığında, eşit olmayan kuvvetler, onun, pide şeklinde yassılaşmasına neden olur. Bundan önceki çalışmalar, yassılaşmanın, yıldızın içindeki yoğunluğun ve sıcaklığın artmasıyla, onu, kopup ayrılmaya zorlayacak ve kuvvetli nükleer reaksiyonları tetikleyebileceğini öne sürüyorlardı.

Ancak diğer araştırmacılar ise, yassılaşma oluşurken, meydana gelen şok dalgalarının olayı daha karmaşık bir hale getirip, hiçbir nükleer patlamanın oluşmayacağını öne sürmekteydiler.

Yeni simülasyonlar, şok dalgalarının etkilerini detaylıca araştırdı. Şok dalgalarının etkileri gözönüne alındığında koşulların, bir nükleer patlamayı destekleyebileceği anlaşıldı.

Brassart, New Scientist’e bu çalışma ile ilgili şunları anlattı: 

“Yıldızda böyle bir patlama olduğunda yıldız tamamen yok olur. Patlama, yıldızı yok etse bile, yıldızın maddelerinin bir kısmının, karadelik tarafından yutulmadan kalmasını sağlamaktadır. Bu patlama, yıldıza ait bir takım maddeleri, karadeliğin etki alanından öteye fırlatmaya yetecek güçtedir.”

Yıldızların, karadelikler tarafından yutulması, çok geç evrelerde de gözlenebilmiştir. Yıldızı koparıp ayıran olaydan birkaç ay sonra, yıldız parçaları spiralleşerek, karadeliğe doğru yönelir ve kendiliğinden girdaba yakalanmış gibi karadeliğin içine doğru dönmeye başlar. Sıcaklığı artar, ultra viyole ışınları ve X ışınları yayar. 

NASA‘nın, GALEX adlı uzay gemisi, oldukça geç bir evrede olmasına rağmen, yıldızın bir karadelik tarafından yutulduğuna dair bir olay gözlemleyebildi. NASA’nın Chandra - Xray gözlemcisi ve ESA’ nın XMM-Newton uzay gemisi benzer bir olayı gözlemledi. 

Güncelleme: 23/10/2007
Kaynak: ”Black Holes Trigger Stars To Self-Destruct“, Newscientists.com, Çev. Ayşe Güldoğan, yaklasansaat.com, 18/8/2007.