Sigara, Sperm DNA'sını Değiştiriyor: Genetik Hasar Nesillere Aktarılıyor

Bilim, uzun zaman önce sigara içmenin kansere neden olduğunu açıklamıştı. Fakat yeni bir araştırma, babası sigara içen çocukların, zarar görmüş genetik materyali babalarından miras aldıklarını gösterdi. Kanadalı araştırmacıların fareler üzerinde yaptığı bir çalışmada; sigaranın, sperm hücrelerinin DNA dizilerinde değişimlere neden olduğu gösterildi. Aynı zamanda bu değişimlerin, farelerin bir sonraki dölüne de geçtiği gösterildi. 

Kanada‘nın çevresel ve mesleğe bağlı toksikoloji birimi Mutagenez bölümünden, araştırmayı yürüten Dr. Carole Yauk şöyle söylüyor:

“Biz bu araştırmada; erkek üreme hücreleri olan spermlerin DNA’sındaki mutasyonları inceliyoruz. Bu mutasyonlar, kalıtsal olarak geçtiklerinde yavrunun genetik bileşiminde, geri dönüşü olmayan değişikliklere sebep olurlar. Sigara içen annelerin, fetüse zarar verdiğini zaten biliyorduk. Ancak bu çalışma, bize, babaların çok önceden hatta gelecekteki eşleri ile tanışmadan da önce yavrularına zarar verebilecek potansiyele sahip olabileceğini kanıtlıyor.”

Erkekler, ister insan ister fare olsun, spermatogoniyal (sperm üreten) kök hücrelerin kendini yenilemesi nedeniyle, her zaman sabit miktarda sperm birikimine sahiptirler. 

Dr.Yauk, Canada Health ve McMaster Üniversitelerindeki meslektaşları ile birlikte, erişkin farelerin spermatogoniyal kök hücreleri üzerinde çalıştılar. Bu erişkin fareler, hem 6 hem de 12 hafta boyunca sigara dumanına maruz bırakılarak, DNA’nın tekrarlanan parçalarının spesifik dizilimlerinden biri olan ve bilinen hiçbir geni içermeyen Ms6-hm adı verilen dizide, bir takım değişiklikler arandı. Tütün maddesinin kandaki değeri, baz alınarak ortalama bir içicinin aldığı tütüne denk olacak şekilde ‘sigara içen’ fareler günde 2 sigaraya maruz bırakıldılar.    

Yauk ve meslektaşlarının bulgularına göre, Ms6-hm mutasyonunun oranının, sigara içen farelerde 6 haftada içmeyenlere göre 1,4 kez, 12 haftada ise 1,7 kez daha yüksek olduğu saptandı. Yauk:

“Bu da gösteriyor ki genetik materyalde meydana gelen zarar, içicinin sigaraya maruz kaldığı süreyle alakalı. Öyle ki, ne kadar süre sigara içmişseniz, o kadar çok mutasyon yığılıyor ve yavruda ortaya çıkabilecek potansiyel etki artabiliyor.”

Yauk’a göre; önceki çalışmalar; Ms6-hm ve benzer kodlanmayan DNA lokasyonlarının, radyasyon, mutagenik kimyasallar, yoğun endüstriyel hava kirliliği gibi zararlara karşı duyarlı olduğunu gösteriyor. Bilim adamlarının,genlerin yerleştiği yerlerdeki, DNA’nın protein kodlayan bölgeleri üzerinde özel bir çalışma yapmadıklarını açıkladı.

Yauk, ayrıca önceki çalışmaların DNA‘nın kodlama yapmayan bölgelerindeki mutasyonlarla, kodlama yapan bölgelerindeki mutasyonlar ve DNA’nın tekrar eden bazı bölümlerindeki mutasyonlar arasında, genlere bağlı bir ilişki bulduğunu vurguluyor ve şöyle diyor:

"Bu durum, mutasyonların genlere müdahale etmesinden kaynaklanıyor. Fakat bizim devam eden çalışmalarımız, genom boyunca DNA'da meydana gelen hasarın şiddetini açıklığa kavuşturacak gibi görünüyor."

Sigaranın etkilediği üreme hücrelerinin genetik yapısını daha iyi anlamaya çalışırken planlanan bir sonraki aşamada; Yauk ve meslektaşları, değişime uğramış DNA’nın, ilk defa sigaraya maruz kalmış farelerin çocuklarında ve torunlarında kendini nasıl gösterdiğini anlamak için çalışacaklar. Ayrıca erkek farelerde içicinin, ilk nesil erkek yavrularının üzerinde sigaranın etkisini ve dişi yavrularının yumurtalarının, sigara dumanından etkilenme olasılığını da araştırmayı planlıyorlar.

Güncelleme:15/07/07
Kaynak: ‘Cigarette Smoke Alters DNA In Sperm, Genetic Damage Could Pass To Offspring’, issued by American Association for Cancer Research, Çev:Kader Demirpehlivan, 1/6/2007.